Οι ταινίες που έχουμε δει σε θερινά, είτε για πρώτη, είτε για πολλοστή φορά (γιατί οπωσδήποτε στις σημαδιακές ταινίες δεν χωρά το τουριστικό, «α, ναι, την έχω δει» της μιας φοράς), εντυπώνονται καλύτερα. Να είναι τα πατατάκια; Τα χαλίκια; Οι μπύρες σε μπουκάλι; Η παρέα, η πάντα πιο ξένοιαστη; Τα τσιγάρα που φουμάρονται ελεύθερα; Ας το ομολογήσουμε, είναι όλα αυτά μαζί και πολλά περισσότερα. Έχει κάτι ο ουρανός που μας βλέπει από πάνω και βοηθά την ταινία να διεισδύσει καλύτερα στα εσώψυχα, που λέει ο λόγος. Κάνει την πλοκή δείχνει πιο ξεκάθαρη, το δράμα να σε αρπάζει πιο σφιχτά, το γέλιο να σκάει χωρίς δεύτερη σκέψη.

Και κάπου εκεί έρχεται και το ροκ ως ηχητική επένδυση. Αυτές είναι μερικές ταινίες έρχονται στο μυαλό γιατί, κυρίως, σημάδεψαν τα καλοκαιρινά βράδια πολλών από μας με τη μουσική τους.

QUADROPHENIA (1979). Ο 16άρης Jimmy ψάχνει να βρει την ταυτότητά του στο Λονδίνο του 1963. Είναι ένας "mod" (μπλουζάκια "Fred Perry", φαρδιά Μοντγκόμερυ, σακκάκια και γραβάτες), λατρεύει το σκούτερ του, συγκρούεται με τους "rockers" στο Brighton, παλεύει με τα χάπια, την κατάθλιψη, τον ανεκπλήρωτο έρωτα, το προβληματικό σπίτι, τους φίλους. Νεανική βία, νεύρο και η μουσική του ομώνυμου άλμπουμ των Who (έχει βγει από το '73 και μετά ήρθε η ταινία), που παρ΄ότι δεν ακούγεται πολύ, ούτε καθαρά, χρωματίζει το συναίσθημα της ταινίας αρκετά για να καταλάβουμε τί είχε μέσα του ο Pete Townshend και τί θέλησε να ξορκίσει με την ιστορία αυτή. Κι αν το πρώτο που παραπέμπει κινηματογραφικά στους Who είναι το αβανταδόρικο μιούζικαλ "Tommy", η πραγματικά καλή ταινία με την οποία συνδέονται, είναι αυτή η ιστορία εφηβικής απόγνωσης, ημιαυτοβιογραφική, νοσταλγική, οργισμένη και φορτωμένη απ΄αυτά τα ιερά, συγκεχυμένα όσο και άλυτα ερωτήματα που κατατρέχουν τους πάντες στα 16.

Σκηνές που μένουν αξέχαστες: Ο πλακωμός στο Brighton, ένα όρθιο στο στενό, ο υστερικός χορός με το "My Generation" στο πάρτυ, τα σκούτερ, το τελικό άλμα και η λύτρωση από το νερό.


RATTLE & HUM (1988). Ένα road movie για το κορυφαίο, εκείνη τη χρονική στιγμή, συγκρότημα στον κόσμο. Εκπληκτικές εκτελέσεις ("Running To Stand Still", "Bullet The Blue Sky"), ιστορικά ταιριάσματα (B.B. King, gospel χορωδίες), οι U2 νέοι και δυνατοί, τοπία και πόλεις που πείθουν ότι ένα τέτοιο ταξίδι στην Αμερική χρειάζεται και αρκεί για ν' αλλάξει η ζωή σου, είτε είσαι μουσικός, είτε μουσικόφιλος, είτε απλώς ταξιδευτής. Καλοκαίρι '89, στα θερινά της Κυψέλης, των Πατησίων και των Εξαρχείων, όταν ακόμη η έννοια "rockumentary" ήταν ακόμη άγνωστη.

Εκτελέσεις που μένουν αξέχαστες: Το "Where The Streets Have No Name" και το "All Along The Watchtower", αλλά όποιο και να διαλέξει κανείς...

THE FUTURE IS UNWRITTEN (2007). Δεν υπάρχει ταινία που να μπορεί εύκολα να περικλείσει το τί σήμανε ο Joe Strummer για το ροκ ν΄ρολ, από τα μέσα της δεκαετίας του '70 μέχρι και σήμερα. Εκτός αν την έχει φτιάξει ο Julien Temple ("The Greatest Rock N' Roll Swindle", "Absolute Beginners", "The Filth & The Fury"). Ξεκινάει από τα παιδικάτα του Strummer, τον γνωρίζουμε ανέμελο πιτσιρίκι, μετά οργισμένο νεαρό με μαλλιά και μούσια, τον παρακολοθούμε αψηφά τον διπλωμάτη πατέρα του και να μεταλλάσσεται από "hippy" στην πιο δυνατή φωνή της πανκ εξέγερσης στη Βρετανία. Οι ιστορία της "only band that matters", όπως ονόμασε ο τύπος τους Clash, περνά μέσα από τη βιογραφία αυτού του ανθρώπου και τα πλάνα με τον ίδιο να χτυπάει τις χορδές με απόγνωση και το συγκρότημα να τα δίνει όλα καταλαμβάνουν τη μνήμη αμαχητί. Οι φίλοι του γύρω από μια φωτιά τον θυμούνται με χαμόγελα, δάκρυα και μικρές ιστορίες. Κατανυκτικό.

Σκηνή που μένει αξέχαστη: Σχεδόν κάθε πλάνο που ο Strummer μιλάει φτύνοντας στραβά τις λέξεις, αλλά κυρίως το συγκλονιστικό μονόλεπτο voice-over που ολοκληρώνει την ταινία, από ραδιοφωνική εκπομπή του.

THE WALL (1982). Μακράν ο πιο δόκιμος τρόπος να δεις το The Wall, να μην υποκύψεις στη σκοτεινιά του και να νιώσεις την καθαρτήρια λειτουργία του, είναι κάτω από τ΄αστέρια. Τί σημασία έχει αν τα θερινά δεν έχουν «το τέλειο ηχοσύστημα»; Έχουν τη μεγάλη οθόνη. Κι εδώ, για να υποβληθείς στα εφιαλτικά κινούμενα σχέδια του Gerald Scarfe, τη χρειάζεσαι. Οι σκηνές του ξυρισμένου στρατού τυφλών οπαδών, ανατριχιαστικά επίκαιρες, τρεις δεκαετίες μετά.

Σκηνές που μένουν αξέχαστες: O καθένας έχει τη δική του. H μητέρα - σαρκοβόρο λουλούδι ("Mother") και η «δίκη» ("The Trial") είναι αποκαλυπτικά οράματα. Η δε σκηνή με το flashback των παιδικών χρόνων με το μικρό κατοικίδιο του ενηλίκου rock star Geldof που έχει πάθει overdose και νιώθει ότι γίνεται ένα με τα σκουλήκια, την ώρα που παίζει το "Comfortably Numb", σε σβήνει απ΄το χάρτη.

DETROIT ROCK CITY (1999). Μια παρέα παιδιών που έχουν είδωλα τους Kiss κάνει τα πάντα για να πάει στη συναυλία τους στο Detroit, το 1978. Ταινία που πιάνει την υστερία της εποχής και παρ΄ότι κωμωδία, δε φτηναίνει. Γρήγορο μοντάζ και ξύπνιες ατάκες, μουσικές εποχής και καλές ερμηνείες ιδίως από τους τέσσερις νεαρούς πωρωμένους φανς, με καλύτερο τον Edward Furlong ("Exterminator II").

Ατάκα που μένει αξέχαστη : "Disco sucks ! Kiss will never make a disco song, man!"  

THE BLUES BROTHERS (1980). Δε γίνεται να συλλάβει κανείς την ψυχή τριών - τεσσάρων δεκαετιών rhythm & blues, soul και ηλεκτρικού blues, αν δε δει υπό το φως των αστεριών αυτή την μνημειώδη ταινία - τζαμάρισμα. Οι σκηνές των συναυλιών και της εύρεσης των μουσικών της μπάντας είναι τεχνητή αναπνοή στο χειλάκι του κάθε πικραμένου, ο Belushi (που έχει ήδη ορίσει φιλμικά την αφασία  με το "Animal House") είναι η ενσάρκωση του ροκ ν΄ρολ, ασχέτως είδους και εποχής, ο Ackroyd το καλύτερο άλτερ έγκο συμπρωταγωνιστή μετά τους «Χοντρό - Λιγνό», η παρέλαση μουσικών τιτάνων (Aretha, Ray Charles, James Brown, J. L. Hooker, η ίδια η μπάντα) κάνει το σενάριο γιορτή, το αυτοκινητοκυνηγητό είναι η καλύτερη αφορμή να χαθείς μέσα στα ποπ κορν και η διακωμώδηση των ναζί ("I hate Illinois' Nazis") είναι ένα φλασάκι από το μέλλον και ταυτόχρονα το πιο εύγλωττο σχόλιο για κάθε μορφής ολοκληρωτισμό, τον οποίο, βέβαια, πετάει η μουσική να πνιγεί. Δεν υπάρχουν και πολλά πράγματα να πει κανείς γι΄ αυτό το διαχρονικό μουσικό φαινόμενο, αφού ο καθένας έχει τις δικές του αναμνήσεις. Αρκεί ότι στο «Σινέ Παρί» στην Πλάκα (ανέκαθεν στο τοπ-5 των καλύτερων θερινών σινεμά της Αθήνας) παιζόταν επί χρόνια κάθε καλοκαίρι και μερικοί - μερικοί είχαν μάθει και όλες τις κρίσιμες ατάκες...

Ατάκα που μένει αξέχαστη : "We're In A Mission From God"


THE COMMITMENTS (1991). Η γέννηση και η σύντομη πορεία μιας φοβερής σόουλ μπάντας στο Δουβλίνο. Η αντίστιξη της up-tempo, αισθαντικής soul με το συννεφιασμένο ουρανό και την ανεργία της Ιρλανδίας, οι γρήγορες ατάκες, οι απίστευτες φάτσες των νεαρών της μπάντας και η αγάπη τους για τη μουσική, μέσα από την οποία βιώνουν τη συντροφικότητα, το όραμα, τη ζήλεια και την αυτοκαταστροφή. Αξέχαστη κομεντί που συνδέει το μεγαλείο της soul με την εργατική τάξη και τα σερβίρει με το γνωστό δρεπανηφόρο ιρλανδέζικο χιούμορ. Άλλη μια θριαμβευτική μουσική αποστολή του Alan Parker ("Fame", "The Wall", "Birdy") που επιλέγοντας να βάλει τα μέλη του γκρουπ να πετάνε καυστικά σχόλια για τα μισά ονόματα των κολοσσών της μουσικής σκηνής, αποδεικνύει ότι οι παρέες που ξέρουν από μουσική περνάνε πάντα καλύτερα. Μορφή ο 16χρονος τότε Andrew Strong, με τη συγκλονιστική φωνή μαύρου bluesman και το στυλ του μακαρίτη του John Belushi, που σε κάνει να πιστεύεις ότι στις μουσικές ταινίες υπάρχει μετεμψύχωση.

Εκτέλεση που μένει αξέχαστη : "Try A Little Tenderness"

WOODSTOCK (1970). Είναι απελευθερωτικό να βλέπεις το μοναδικό αυτό ντοκυμανταίρ καλοκαίρι, την εποχή που έγινε δηλαδή. Σε όποιο θερινό και να το έχω δει τα τελευταία πάρα πολλά καλοκαίρια, χέρια σηκώνονται, στίχοι φωνάζονται δυνατά και κεφάλια κουνιούνται όταν ανεβαίνει στη σκηνή ο Hendrix, οι Ten Years After, ο Santana, οι Who, ο Sly & The Family Stone. Eνώ η συλλογική ανατριχίλα κάθε κοινού στο ξεκίνημα με τον Richie Havens και προς το τέλος με το "With A Little Help From My Friends" από τον εκστατικά μεθυσμένο Joe Cocker, αποδεικνύει από τί υλικό έχουν - δικαίως - φτιαχτεί οι ροκ μύθοι.

Εκτελέσεις που μένουν αξέχαστες: Μάλλον όλο το φιλμ.  

HEADWIG AND THE ANGRY INCH (2001). Αντίθετα με το ελαφροίσκιωτο και παραπλανητικό "Velvet Goldmine", αυτή η λίγο γνωστή ταινία, που πρωτοπροβλήθηκε το καλοκαίρι του 2001 στη Δεξαμενή, δεν αναλώνεται σε μια κλειστή οπτική για την ομοφυλοφυλία και τη σχέση της με το ροκ. Φτιαγμένη (σενάριο, σκηνοθεσία, πρωταγωνιστής) από τον John Cameron Mitchell (ψάξτε και θα καταλάβετε) είναι η προκλητική και συχνά ενοχλητική για το μέσο θεατή ιστορία μιας Ανατολικογερμανίδας τρανσέξουαλ που εν μέσω κωμικοτραγικών flashback - και καταιγιστικών ζωντανών εμφανίσεων - μας διηγείται τη ζωή της και το πώς κατέληξε να φτιάξει την πανκ μπάντα της, παίζοντας "for all the misfits of the world", για να της κλέψει το στυλ και τα κομμάτια ένα νεαρό ροκ είδωλο. Το σάουντρακ είναι πρωτότυπο και δυνατό και το σενάριο κερδίζει, με μερικές πολύ εύστοχα ειπωμένες αλήθειες που υπερβαίνουν σεξουαλικούς προσανατολισμούς.   

Χαρακτηριστικό κομμάτι : "Tear Me Down".


ΕΞΟΡΙΣΤΟΣ ΣΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΛΕΩΦΟΡΟ (1979). Η φιλμογραφία του Νίκου Ζερβού ανέκαθεν βρισκόταν σε διασταυρούμενα πυρά, από τους «σοβαρούς» κινηματογραφικούς κριτικούς κάθε συνωμοταξίας. Η αλήθεια είναι ότι υπήρξε ό,τι πιο κοντά είχαμε στην Ελλάδα σ΄αυτό που αργότερα έγινε γνωστό ως «ανεξάρτητο» σινεμά. Η ταινία αυτή, που ήταν κάποτε (μη με ρωτήσετε ποιός ήταν τότε Πρωθυπουργός) προσβάσιμη μόνο σε καλοκαιρινά αφιερώματα με περιθωριακές ελληνικές ταινίες, είναι μια beat ταινία, με εικόνες από την Αθήνα του 1979 που συναρπάζουν τα ιστοριοδιφικά ρετάλια του σινεμά, κυρίως, για να πούμε την αλήθεια, αυτά που δεν έζησαν την εποχή εκείνη. Ένας σαραντάρης της γενιάς του Μάη του '68 (παίζει ο σκηνοθέτης Κώστας Φέρρης) περνάει υπαρξιακή κρισάρα και περιφέρεται στην Αθήνα καπνίζοντας, πίνοντας, φιλοσοφώντας, αναζητώντας δεσμούς με το παρελθόν. Συναντά έκπτωση, αδιαφορία, αφασία, ενώ ξανασμίγει με την παλιά του φιλενάδα. Οι αναφορές στο ροκ των μεγάλων ονομάτων των '60s συνεχείς (βλέπε και τίτλο), τα πλάνα από την Αθήνα κανονικά λαογραφικά ντοκουμέντα. Από τις ταινίες που είναι ειδικά φτιαγμένες για να τις παρακολουθήσεις (ή να τις ανεχτείς) καλοκαίρι.

Σκηνές που μένουν : Το πέσιμο σε μπάζο σ΄ένα παρακμιακό μπαράκι (γιατί τέτοιες ήταν οι ευκαιρίες της εποχής κυρίες και κύριοι), το ξύπνημα με "Roadhouse Blues" σε ένα κοινόβιο, τα καθηλωτικά γαλανά μάτια της Μαρίλλης Τσοπανέλλη.

Αυτές είναι μόνο μερικές από τις ταινίες με ροκ μουσική, ή, αν προτιμάτε, με ροκ υπόβαθρο, που ενδείκνυνται για παρακολούθηση καλοκαίρι. Μπορεί κανείς να θυμηθεί κανείς άλλες τόσες, για διαφορετικούς λόγους. Άλλωστε, αυτή δεν είναι η μαγεία ;


Παναγιώτης Παπαϊωάννου