Οδεύοντας προς το Kashmir

09/01/2024

Κατηγορία: Rocktime Songs

13299

Το' χα αποφασίσει από την αρχή της χρονιάς των Πανελλαδικών. Κάθε δεύτερο Σάββατο, θα κλεινόμουν στο δωμάτιο και θα επιχειρούσα σε πραγματικό χρόνο - ένα τρίωρο- να γράψω Έκθεση. Σαν σε κανονικές εξετάσεις. Θέματα κυκλοφορούσαν αβέρτα.

 

Αυτά που έγραφαν οι Τρίτες τάξεις των άλλων Λυκείων, εκείνα που είχαν σε προηγούμενες χρονιές, παραλλαγές όλων αυτών από τα διάφορα φροντιστήρια, εδώ και κει. Εκείνο το Σάββατο, προτελευταία μέρα Φεβρουαρίου, το «δεύτερο Σάββατο» είχε ξανάρθει. Μόνο που το πράγμα ήθελε, όπως πάντα, κάποια προετοιμασία.
Είχα πολλές φορές μελετήσει με προσήλωση επαναληπτικού διαγωνίσματος τα τέσσερα πρώτα lp, είχα αφεθεί με τις ώρες στην επίδραση του εξωφύλλου του "In Through The Out Door", με είχε γεμίσει με αμφιβολίες το "Presence" και θεωρήσει  λίγο τραβηγμένο με τα πειράματα το "Houses Of The Holy". Αυτό εδώ τό' χα αφήσει να το ψάξω τελευταίο. Μπροστά μου γραμμένο με στυλό το θέμα έκθεσης ( "η κουλτούρα" και "η επιρροή της στο σύγχρονο άνθρωπο", με τέσσερα υποερωτήματα) και στο πικάπ ο πρώτος απ' τους δύο δίσκους του "Physical Graffiti".


Οι προτεραιότητες παγιωμένες. Θα ξεκινούσα να γράφω Έκθεση μόνο μετά από την ολοκλήρωση μιας ευλαβικής ακρόασης. Μόνο που τελικά εκείνο το Σάββατο έγιναν δύο, τρεις, πέντε. Βοήθησε και το εξώφυλλο, με τα παράθυρα κείνου του κτιρίου του Μανχάτταν που προσκαλούσαν να ρολάρεις από μέσα τους το κολάζ με τα σύμβολα και τις προσωπογραφίες.
Κυρίως βέβαια φταίει εκείνο το οκτάλεπτο κομμάτι, με το οποίο τέλειωνε η δεύτερη πλευρά. Πάει η Έκθεση. Για κείνο το Σάββατο τουλάχιστον.
Ήταν οι εποχές όπου το ροκ φαινόταν να έρχεται από μακριά, κι όμως η γέννησή του απείχε από το χρονικό σημείο του συναπαντήματος μόνο μία δεκαετία και κάτι. Απόσταση αδιανόητα κοντινή, με τα σημερινά δεδομένα. Από την σύλληψη μέχρι την υλοποίηση της μουσικής δημιουργίας κι από κει ως την απρόβλεπτη στιγμή που η μουσική θα συναντήσει τον ακροατή καταλαμβάνοντας αισθήσεις και θυμικό μπορεί να μεσολαβούν ολόκληρες εποχές. Ο χρόνος. Το πέρασμά του. Η χωρητικότητά του. Ένα θαυμαστό μυστήριο.  
Η ιδέα να αποτυπώσει τα συναισθήματα και τις εικόνες από ένα ταξίδι του στους ατέλειωτους αμμόλοφους του νότιου Μαρόκου γεννήθηκε στον Robert Plant το φθινόπωρο του '73.
Οι στίχοι έφεραν τον προσωρινό τίτλο "Driving To Kashmir" και ήταν στην πραγματικότητα συνειρμοί από την μονολογική αναμέτρηση ενός μοναχικού ταξιδιώτη τόσο με το αχανές του τοπίου της ερήμου, όσο και με την ίδια την αίσθηση του χρόνου. Με μισόκλειστα μάτια, μέσα από αμμοθύελλες, υπό καυτό ήλιο ("Oh let the sun beat down upon my face...") και ακολουθώντας μονοπάτια χωρίς ορατή κατάληξη, ξεπήδησαν και κατέλαβαν τον Plant υπαρξιακά ερωτήματα. Ήταν μόλις 25 και λατρευόταν σα θεός. Είχε ό,τι ήθελε και παραπάνω. Ζούσε ένα παρατεταμένο όνειρο. Αλλά δεν είχε χάσει το μυαλό του. Οι κεραίες του παρέμεναν ευαίσθητες.
Όπως είπε ο ίδιος στον Cameron Crowe, οι στίχοι που κατέγραψε, αλλά και το κομμάτι το ίδιο, όπως μορφοποιήθηκε αργότερα, είχαν να κάνουν με την έννοια  του ταξιδιού καθεαυτή ("I am a traveler of both time and space, to be where I have been.") και όχι με την αναπαράσταση συγκεκριμένου γεωγραφικού τοπίου. Ακόμη και ο τίτλος ήταν παραπλανητικός, καμία απολύτως σχέση δεν είχαν οι εικόνες της Μαροκινής ερήμου με το Κασμίρ της Βόρειας Ινδίας. «Θυμάμαι ότι υπήρχε ένας μονόδρομος στη μέση της ερήμου. Τόσο απ΄τα ανατολικά, όσο κι απ΄τα δυτικά, στα ένα - δύο μίλια, έβλεπες μόνο βραχώδεις αμμόλοφους. Ήταν σα να ταξίδευες σ΄ένα φαρδύ μονοπάτι έξω απ΄το χρόνο. Κι έμοιαζε εκείνη η πορεία να μην τελειώνει ποτέ ("All I see turns to brown, as the sun burns the ground - And my eyes fill with sand, as I scan this wasted land  - Trying to find, trying to find where I've been")».



Η μουσική ξεπήδησε στα τέλη του '73 από ένα μεταμεσονύκτιο session μεταξύ Page και Βonham στο Headley Grange, τη στοιχειωμένη έπαυλη του East Hampshire όπου γράφτηκαν τόσα και τόσα κομμάτια τους. O Page εφάρμοσε τα μυστήρια εκείνα ριφ πάνω σ' ένα στιβαρό ρυθμό, απ' αυτούς που ο πανίσχυρος ντράμερ έπαιζε ακόμη και στον ύπνο του. Η σύνθεση εγκαταλείφθηκε ημιτελής, κι αυτό γιατί έλειπε από τα session ο John Paul Jones. Απηυδισμένος από τις κραιπάλες της τελευταίας Αμερικάνικης περιοδείας δήλωνε ότι θα εγκαταλείψει το σκάφος. Ακολούθησαν κοπιώδεις διαπραγματεύσεις για να πειστεί να επιστρέψει, στα μέσα Ιανουαρίου του '74 . Τότε και ξεκίνησε η σοβαρή δουλειά πάνω στο κομμάτι.
Ο Jones ήταν που έγραψε στο mellotron τα μουσικά μέρη πάνω στα οποία, αργότερα, η ορχήστρα με τα έγχορδα και τα πνευστά θα προεξέτεινε το υπνωτιστικής ισχύος κιθαριστικό θέμα του Page, απογειώνοντας την εξωτική αύρα του "Kashmir".
Ο Plant, σίγουρος για τους στίχους του, αντιμετώπισε τεράστια δυσκολία να τους τραγουδήσει πάνω στο ιδιόμορφο ρυθμικό υπόβαθρο. Οι αλλεπάλληλες ηχογραφήσεις για πετύχει την ρέουσα ερμηνεία που σήμερα όλοι γνωρίζουν, τον έφεραν στα όρια της ψυχικής εξάντλησης.
«Άρχισα να καταλαβαίνω ότι το συγκεκριμένο τραγούδι ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση για μένα. Απαιτούσε έναν στιχουργικό καμβά ευρύ αλλά χαρακτηριστικό, για να αποδώσει την κεντρική ιδέα ότι η ζωή είναι μια περιπέτεια, μια διαδοχή από πραγματικά φωτισμένες στιγμές».
Οι τελευταίες πινελιές μπήκαν το Μάϊο του '74 στα Olympic Studios του Λονδίνου. Αυτό που φιλοδοξούσε ο Page, να κλείσει το στόμα των μουσικοκριτικών μια για πάντα, είχε επιτευχθεί. Τον Φεβρουάριο του '75 η τετράδα κυκλοφόρησε το άλμπουμ με την μεγαλύτερη ποικιλία ύφους που παρουσίασε ποτέ, γραμμένο ψηφίδα - ψηφίδα για περίπου 4 χρόνια, σε διάφορα μέρη και υπό ποικίλες συνθήκες.
Και το "
Kashmir" έμελλε να αιχμαλωτίσει πανοραμικά την ουσία τους: ένα πρωτότυπο όσο και συμπαγές κράμα από ροκ ρυθμό, εμβατηριακές κιθάρες με συμφωνικές προεκτάσεις και φωνή εξώκοσμη, που εκφέρει στίχους μυστηριώδεις ("To sit with elders of the gentle race, this world has seldom seen - They talk of days for which they sit and wait and all will be revealed [...]), απόκρυφους ("Oh, pilot of the storm who leaves no trace, like thoughts inside a dream") και συγχρόνως ονειρικούς ("Heed the path that led me to that place, yellow desert stream").


H εκτέλεση του δίσκου επιλέχθηκε να σβήνει μέσα σ' ένα μεγαλειώδες fade out, οκτώμισυ λεπτά μετά το πρώτο σκάσιμο απ΄τα τύμπανα του Bonham. Γιατί το "Kashmir" φτιάχτηκε για να γίνει - και έγινε - συνώνυμο με την αναζήτηση, που δεν τελειώνει ποτέ.
Το έπαιξαν για πρώτη φορά στην περιοδεία του '75 και δεν έλειψε σχεδόν από καμιά συναυλία τους μέχρι το τέλος. Το 2007, στη θρυλική πλέον συναυλία τους στο O-2 του Λονδίνου, οι τρεις και ο γιος του Bonham το απέδωσαν ξανά, με τρόπο που συνεπαίρνει, παραδίδοντάς το εκεί που ανήκει:
Ατόφιο, στο διηνεκές.


Παναγιώτης Παπαϊωάννου.