Men At Work: Διάττοντες “comin’ from the land of plenty”
Friday

27Oct

Men At Work: Διάττοντες “comin’ from the land of plenty”

Δημοσιεύθηκε από:

27/10/2017

Κατηγορία: To Be A Rock And Not To Roll

7236
Το θυμάμαι καθαρά. Είχε κάτι πανηγυρτζίδικο στο πώς ακουγόταν. Σίγουρα δεν έμοιαζε καθόλου με τα Χιουμανλήγκεια χαριτοδιπλωμένα χορευτικά που ακούγανε τα κορίτσια. Στην δεύτερη εκδρομή της Πρώτης Γυμνασίου, η Παυλίνα από το Β2 -ήθελε να την φωνάζουμε Πωλίνα, απολύτως κατανοητό- είχε φέρει μια δεκαριά κασσέτες χωρίς κουτί, όλες γραμμένες από ραδιόφωνο.
Το κομμάτι τό’χε μια απ’ αυτές τις κασσέτες, κολλητά μετά το "Gloria" της Λώρα Μπράνιγκαν. Της έλεγα να το γυρίσει πίσω, να το βάλει να ξαναπαίξει. Και το κομμάτι έπαιζε και ξανάπαιζε, όλη την ώρα που μας έδειχνε πώς να κάνουμε γκελάκια ο Κώστας από το Β4, ο επονομαζόμενος και "Μπουμπλής". Πώς να το κάνουμε, ήταν κάποια τιμή να μας διδάσκει παιχταράς που φορούσε ολοκαίνουρια Puma με βιδωτές τάπες. Όσο για το κομμάτι, αργότερα το είδα στο «Μουσικόραμα», όταν ήταν πια «παλιό». Και πάλι δεν μπορούσα να βγάλω άκρη τί έλεγε. Και κείνος ο ήχος που στ' αυτιά μου έμοιαζε με κλαρίνο, πάλι εκεί.
Flashback, ένα Μουντιάλ και κάτι πιο πίσω.
Μελβούρνη,1978. Ένας 25χρονος Σκωτσέζος, μετανάστης στην Αυστραλία από το ’67, ο Colin James Hay, συναντά τον τέσσερα χρόνια μικρώτερό του Ron Strykert. Συμμετέχουν στην μπάντα ενός
μιούζικαλ που ανεβαίνει στη σκηνή του Sydney, παίζουν κι οι δύο κιθάρα και αποφασίζουν να φτιάξουν ένα ακουστικό ντουέτο.
Την Άνοιξη του ’79 προστίθενται στην ομάδα οι παλιοί φίλοι και συμφοιτητές του Hay από το Πανεπιστήμιο La Troube της Μελβούρνης, ο ντράμερ Jerry Spiser και ο Stu Ham που, εκτός του ότι έπαιζε πλήκτρα, είχε ιδιαίτερο ταλέντο στο σαξόφωνο και το φλάουτο. Ο John Rees στο μπάσο θα συμπληρώσει το κουιντέτο. Μέσα στο 1980 οι πέντε προσλαμβάνονται ως resident μπάντα στην pub του Ξενοδοχείου “Cricketer’s Arms”, στο Richmond της Μελβούρνης. Ένας βράδυ, μόλις έχουν κλείσει τη δουλειά, περιφέρονται με το βανάκι στους δρόμους της Μελβούρνης, ψάχνοντας να βρουν ένα όνομα, κάτι για να γράψουν στον πίνακα ανακοινώσεων με το πρόγραμμα των ζωντανών εμφανίσεων της pub. Πώς να λέγονται; Πώς θα τους μάθει ο κόσμος;
 Επί μήνες εκτελούνται δημόσια έργα στον κεντρικό δρόμο μπροστά από το ξενοδοχείο και υπάρχουν μονίμως ευδιάκριτες πινακίδες με την επιγραφή “Attention - Men At Work”. Από κει θα πάρουν και το όνομά τους, το οποίο εσπευσμένα υιοθετούν ως «προσωρινό», αγνοώντας το πόσο διάσημο πρόκειται να γίνει. Κυκλοφορούν ένα αυτοχρηματοδοτούμενο single και παρά το ότι δεν έχουν ακόμη δισκογραφικό συμβόλαιο, στο τέλος του 1980 είναι η πιο καλοπληρωμένη μπάντα στο κύκλωμα των pub της Μελβούρνης, στο οποίο ο συναγωνισμός είναι μεγάλος. Ονόματα όπως οι Midnight Oil, οι INXS, οι Icehouse και οι Divinyls θα γίνουν τα επόμενα χρόνια γνωστά σε ολόκληρο τον μουσικό κόσμο.

 

Ένα βράδυ θα αποσπάσουν την προσοχή ενός ιδιαίτερου πελάτη: είναι ο Peter Karpin, μέλος του τμήματος Arts & Relations της Columbia, που τελικά καταφέρνει στις αρχές του ’81 να πείσει το Αυστραλιανό παράρτημα της CBS να τους εντάξει στο δυναμικό της.
Τον Νοέμβριο του ’81 κυκλοφορεί στην πατρίδα τους το πρώτο τους lp, με τον ταιριαστό τίτλο “Business As Usual”, σε παραγωγή του αμερικανού Peter McIan. Έχει ηχογραφηθεί για λιγώτερο από 17.000 δολλάρια σε ελάχιστο χρόνο.
Ο ήχος του λιτός, αλλά ταυτόχρονα ευρύς. Με φευγάτες παρεμβολές από πνευστά και έξυπνα μινιμαλιστικά πλήκτρα, ψήγματα από φανκ, ροκαμπίλυ και ρέγκε, με συμπαγές ρυθμικό υπόβαθρο και καθαρές, πρίμες μελωδίες από τον Hay είναι ο ήχος που θα κυριαρχήσει στο μετα-new wave ραδιόφωνο: blue collar, σαφής, με αξιοθαύμαστη οικονομία. Καμία επιρροή δεν πλατειάζει, οι διάρκειες των κομματιών τέτοιες, ώστε ίσα - ίσα να εξάρουν τις μουσικές ιδέες. 


Παρ’ ότι φθάνει στην κορυφή των άλμπουμ Αυστραλίας και Νέας Ζηλανδίας και μένει εκεί για 10 συνεχόμενες εβδομάδες σπάζοντας κάθε τοπικό ρεκόρ, οι κεφαλές της αμερικάνικης CBS απορρίπτουν την πρόταση για διεθνή κυκλοφορία του και μάλιστα δύο φορές μέσα σ’ ένα εξάμηνο. Μετά από πίεση του Karpin, το lp τελικά προκρίνεται να κυκλοφορήσει σε Βόρεια Αμερική και Βρετανία τον Ιούνιο του ’82 και σημειώνει μια πρώτη επιτυχία στον Καναδά, όπου το single “Who Can It Be Now” μπαίνει στο top-10. Η μπάντα σε λίγες εβδομάδες καλείται να εγκαταλείψει τις Αυστραλέζικες pub και να περιοδεύσει σε στάδια, support στους Fleetwood Mac. Τον Αύγουστο του ’82 το συγκεκριμένο single αρχίζει για πρώτη φορά να συγκεντρώνει αξιοσημείωτο airplay.
Με ακαταμάχητο ηχητικό αποτύπωμα το σαξόφωνο - μαχαιριά του Stu Ham και ένα ανυποχώρητο backbeat, το single αρχίζει μια σταθερή ανάβαση στο Billboard. To ΜΤV πιάνει το νήμα, καθώς η “new wave” τάση μιας διστακτικής ακόμη δεκαετίας ζητά για την κολυμπήθρα της «νέους», απροσδόκητους ήρωες. Στο βίντεο – κλιπ, ο Colin James Hay –απόπειρα κρου κατ, φαβορίτα χαρακωμένη οριζοντίως, υποψία χαίτης και δεξί μάτι να φαλτσάρει όταν γουρλώνει – ενσαρκώνει με αναντίγραπτη γλαφυρότητα την παράνοια ενός απ’ τους everymen – ήρωες που έχει ανάγκη η εποχή. Ποτέ ένας βαθιά ανθρωποδιωκτικός στίχος δεν είχε ακουστεί τόσο ύπουλα πιασάρικος.

Στις 30 Οκτωβρίου του ’82 ο προτυπικά διαταραγμένος «ρόκερ του διπλανού διαμερίσματος», έχοντας προειδοποιήσει τους πάντες να τον παρατήσουν στην ησυχία του, στρογγυλοκάθεται ολομόναχος για μια βδομάδα στην κορυφή των singles του Billboard.'
Στις 13 Νοεμβρίου είναι η σειρά του του “Business As Usual” να ξεκινήσει μια άνευ προηγουμένου κυριαρχία στο Billboard. Μένει επί 15 συνεχείς εβδομάδες καρφωμένο στο Νο 1, καταρρίπτοντας το ρεκόρ των The Monkees που κρατά από το 1967 με 12, πριν παραδώσει στις 26 Φεβρουαρίου του ’83 τη σκυτάλη στο “Thriller” του Michael Jackson (που θα φθάσει τις 17, εγκαινιάζοντας και επίσημα την μονοκρατορία των mega-lps στα χρόνια του ‘80). Η μπάντα ξεκινά για μια περιοδεία 50 εμφανίσεων στις Η.Π.Α., αυτή τη φορά ως πρώτο όνομα με support τους επίσης Αυστραλούς Mental As Anything.

Κάτι που ξεκίνησε σαν «μερικές support εμφανίσεις» εξελίχθηκε σε πλήρη περιοδεία, με όλο και περισσότερες ημερομηνίες να προστίθενται. Κάποια στιγμή οι πέντε Aussies βρίσκονται αρχές χειμώνα στο Edmonton του Καναδά να ξεπαγιάζουν. Δεν είχαν καν προβλέψει να πάρουν μαζί τους χειμωνιάτικα ρούχα. Η CBS αυτή τη φορά επιδεικνύει γαλαντομία -και κάποια αίσθηση του χιούμορ. Τους στέλνουν στον Καναδά ένα σετ από πανομοιότυπα τζάκετ που έχουν πάνω τους τυπωμένη μια φράση: «Στους Men At Work, που έχουν πουλήσει a shitload of records».
Όσο ακόμη το “Who Can It Be Now” βρίσκεται στο top-10, κυκλοφορούν ένα δεύτερο single, το “Down Under”, το οποίο ξεκινά την εμφάνισή του από το ταπεινό No 79 στις 13 Νοεμβρίου. Στις 15 Ιανουαρίου του ’83 θα βρεθεί στην κορυφή του Billboard, όπου θα παραμείνει για τρεις συνεχόμενες εβδομάδες πουλώντας πάνω από 3 εκατομμύρια 45άρια. Μ’ ένα ιδιότυπο σκοπό φλάουτου από τον Ham, ράθυμο beat, ημιμεθυσμένα, αγροίκα, δεύτερα φωνητικά και αυτοσαρκαστική – σχεδόν μη αναγνωρίσιμη- Αυστραλιανή προφορά από τον Hay, γίνεται σε χρόνο μηδέν σήμα κατατεθέν για τον τουρίστα του κόσμου – “the absurd Aussie abroad” – αυτόν πού’ ρχεται από τη «χώρα την αποκάτω».
«Ταξιδεύω σ’ ένα σαράβαλο βανάκι
Ταξίδι χίππικο, μυαλό γεμάτο ζόμπι  
Συνάντησα μια κυρά περίεργη, μ’ έκανε κάπως νευρικό
Με πήρε μέσα και με τάϊσε
Και μού’ πε …
 
Έρχεσαι από τη χώρα την αποκάτω;
Κει που οι γυναίκες λάμπουνε κι οι άντρες λιωμίδια και ξερνάνε;
Δεν ακούς, δεν ακούς τον κεραυνό;
Τρέχα κρύψου, για το καλό σου το λέω

 
Αγοράζω ψωμί από’ ναν τύπο στις Βρυξέλλες
Δίμετρος ήτανε, όλο μπράτσα
Του λέω «μπασκαι μιλάστη γλώσσα μ’;»
Χαμογελάει εκείνος, μου δίνει σάντουϊτς με μαρμίτα απ’ τη δικιά μας
Και μου λέει …
 
Έρχομαι απ’ τη χώρα την αποκάτω
Όπου οι μπύρες ρέουνε κι οι άντρες λιωμίδια και ξερνάνε
Δεν ακούς, δεν ακούς τον κεραυνό;
Τρέχα κρύψου, για το καλό σου το λέω
 
Ξαπλάρω σ’ ένα λημέρι στη Βομβάη
Το σαγώνι μου χάσκει, δε λέω και πολλά
Λέω στον τύπο «Μήπως πας να με γελάσεις,
Επειδή από κει πού’ μαι,  τά’ χουμ’ όλα μπόλικα;»
Και κείνος μου λέει …
 
Έρχεσαι από τη χώρα την αποκάτω;
Όπου οι γυναίκες λάμπουνε κι οι άντρες λιωμίδια και ξερνάνε;
Δεν ακούς, δεν ακούς τον κεραυνό;
Τρέχα και κρύψου, για το καλό σου το λέω



Στις 29 Ιανουαρίου του ’83, το “Business As Usual” με χαρακτηριστική καθυστέρηση φτάνει στο Νο 1 και της Βρετανίας, όπου παραμένει για έξι συνεχόμενες εβδομάδες, ενώ την ίδια ημέρα το “Down Under” βρίσκεται στην κορυφή των singles. Για δύο εβδομάδες, οι Men At Work έχουν το Νο 1 άλμπουμ και το Νο 1 single σε Βρετανία και Αμερική ταυτόχρονα, κάτι που έχουν πετύχει ελάχιστοι καλλιτέχνες μέχρι τότε: οι Beatles, o Rod Stewart και οι Simon & Garfunkel.  Το άλμπουμ θα γίνει το πρώτο ντεμπούτο άλμπουμ που θα μείνει για τόσες εβδομάδες σερί στην κορυφή και το πρώτο που γέννησε δύο Νο1 επιτυχίες. Θα παραμείνει στους καταλόγους του Billboard για 90 εβδομάδες και θα πουλήσει περισσότερα από 15 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως.



Στις 23 Φεβρουαρίου οι Men At Work κερδίζουν το βραβείο του καλύτερου Πρωτοεμφανιζόμενου Καλλιτέχνη στα 25α Grammy. Εκεί, ένας εμφανώς ευγνώμων όσο και έκπληκτος Colin James Hay παραδίδει το αγαλματάκι στον μάνατζέρ του, σα να μην ξέρει τί να το κάνει. Ίσως προαισθανόμενος ότι κάποια στιγμή θα έρθει η ώρα που, όπως λένε στην Αυστραλία. “θα κοπούν τα κεφάλια απ’ τις πιο ψηλές παπαρούνες”.
Κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει πόσο σύντομα θα ερχόταν η ραγδαία πτώση. To Mάϊο του ’83 κυκλοφορούν το 2ο άλμπουμ τους, “Cargo”, που ήταν έτοιμο ήδη επί 10 μήνες και κρατήθηκε στο συρτάρι λόγω της πρωτοφανούς επιτυχίας του “Business As Usual”.
Παρά τις επιτυχίες (“Overkill”, US#3, 4/6/83, “It’s A Mistake” US#6, 20/8/83, “Dr. Heckyll & Mr. Jive”, US#28, 22/10/83) και την εμφάνισή τους στο “US Festival” του San Bernardino της Καλιφόρνια στις 28 Μαίου του ’83 μαζί με The Clash και Stray Cats, η καταπόνηση από 2 χρόνια κυριολεκτικά ασταμάτητων περιοδειών έχουν «κάψει» το συγκρότημα. Διαπροσωπικές έριδες και αντικρουόμενες προσωπικές και μουσικές επιδιώξεις οδηγούν σε αποχώρηση τη ρυθμική βάση των Rees και Spicer, ενώ ο Colin James Hay αναζητεί έμπνευση και καθώς οι μήνες περνούν, μουσική ταυτότητα.
Το 3ο lp, “Two Hearts”, βγήκε τελικά τον Ιούλιο του’ 85, για να αποδειχθεί μετά από λόγους μήνες ότι κανείς δε θυμόταν πια τους ιδιότροπους Αυστραλούς ή, σε κάθε περίπτωση, ότι, σ’ ένα τοπίο blockbuster, δίχως χώρο για διάττοντες με περίεργη προφορά δίπλα στον Phil Collins, κανείς δεν ενδιαφερόταν πραγματικά γι’ αυτούς.
Το “Business As Usual” παραμένει στα χρόνια ένα υπόδειγμα τίμιου και σε σημεία αυθεντικά εμπνευσμένου pub rock με εξωτική γεύση, ενός κατά κάποιο τρόπο «ανεξάρτητου» ήχου, πολύ πριν αυτός εφευρεθεί ως ετικέτα. Και οι Men At Work μια από τις πλέον χαρακτηριστικές “make them and break them” περιπτώσεις της δεκαετίας του ’80, όπου μουσικοί με μικρό ή μεγάλο χάρισμα – πάντως εργατικοί - χρησιμοποιούνται ως άλλοθι για την κενότητα της μουσικής βιομηχανίας, μέχρις ότου οι υπολογιστές των δεικτών μαζικής κατανάλωσης να μπορέσουν καναλιζάρουν με τη μέγιστη δυνατή προβλεψιμότητα τα γούστα του κοινού. Men have been worked by, indeed. 



Υ.Γ.1: Το 2010, το Ανώτατο Δικαστήριο της Αυστραλίας, μετά από μια μακρά δικαστική διαμάχη, έκρινε ότι μέρος του σκοπού του φλάουτου στη Νο 1 επιτυχία των Men At Work “Down Under” ήταν «αντιγραμμένος» από το “Kookaburra Sits In The Old Gumtree, ένα φολκ τραγούδι που γεννήθηκε και διαδόθηκε σε παιδικές κατασκηνώσεις, γραμμένο τη δεκαετία του 1930. Υποχρέωσε έτσι την ΕΜΙ καθώς και τους συνθέτες Colin James Hay και Ron Stykert να καταβάλλουν στους διαχειριστές των δικαιωμάτων του τραγουδιού, την εταιρία Larrikin Music, ποσοστό 5% επί των πωλήσεων που σημείωσε και θα σημειώσει αυτό σε οποιαδήποτε μορφή από το 2002 και μετά. Η εταιρία αυτή είχε αγοράσει τα δικαιώματα του τραγουδιού το 1990 για 6.100 δολλάρια και ζητούσε να αναγνωριστεί δικαστικά ότι της οφείλεται το 60% των εσόδων του τραγουδιού, αίτημα που απορρίφθηκε ως καταχρηστικό. Ο Colin James Hay κατέθεσε στο δικαστήριο ότι αν υπήρχε κάποια ομοιότητα σε τμήμα της μελωδίας του φλάουτου, αυτή οπωσδήποτε ήταν ακούσια, και πάντως ότι θα έπρεπε να θεωρηθεί μια παιγνιώδης, κολακευτική, αναφορά στα παραδοσιακά μουσικά ήθη της Αυστραλίας. «Υπάρχει αναφορά σε πολλά και διάφορα πράγματα μέσα στο τραγούδι, μέχρι και στη μαρμίτα Vegimite, ένα καθαρά αυστραλέζικο προϊόν. Θά’ πρεπε να πάρουμε κι απ’ αυτούς δικαιώματα;».

Υ.Γ.2: Στις 19 Απριλίου 2012 ο Greg Ham, ο άνθρωπος που έπαιξε αυτό το μοναδικό σόλο φλάουτο στο “Down Under”, βρέθηκε νεκρός στα 58 του στο σπίτι του στη Μελβούρνη, όπου ζούσε μόνος. «Είμαι τρομερά απογοητευμένος, γιατί έτσι θα θυμούνται το τραγούδι, έτσι και εμένα, σαν αντιγραφέα».
Ευτυχώς, δεν είχε δίκιο. 
 
Παναγιώτης Παπαϊωάννου