// Rocktime Groups

Firehouse: Φλογισμένες hard rock μελωδίες

// To Be A Rock And Not To Roll

Chris Isaak: Class of '88

// Golden Years

Greg Lake: "London '81" (with Gary Moore)

Αρχική » Παρουσιάσεις » Old Time Rock

Bob Dylan: "Slow Train Coming"

02/09/2017

Κατηγορία: Old Time Rock

7989

Μέσα του '79, τελευταία σεκάνς στην ταινία του Νίκου Ζερβού «Εξόριστος στην Κεντρική Λεωφόρο». Μια ομάδα από 30άρηδες φίλους που είχαν γνωριστεί και ζήσει σ΄ένα κοινόβιο, φεύγουν από το Νεκροταφείο. Έχουν αποχαιρετήσει μια φίλη που αυτοκτόνησε, εν μέσω σύγχυσης, άφευκτων δεσμών με το παρελθόν και άνισης αναμέτρησης με τη διάψευση των «επαναστατικών» ιδανικών του Μάη του '68.

Ένας απ΄αυτούς, προσπαθώντας να επαναφέρει την ομήγυρη στην κανονικότητα, πετάει : «Να μαζευτούμε, θα φέρω και το καινούριο του Ντύλαν. Τό'χετε ακούσει; Ψώνιο».
Το σενάριο είχε γραφτεί πριν κυκλοφορήσει το από πολλές απόψεις σημαδιακό "Slow Train Coming", τον Αύγουστο του '79. Στην ταινία, η ατάκα, ειπωμένη από έναν χίπη με καμπάνα, μούσια και πλουμιστό γιλέκο, χρησιμοποιείται από τον σκηνοθέτη ως ένα βιτριολικό σχόλιο για το «αναλώσιμο» της στρατευμένης, όπως την έλεγαν τότε, τέχνης.
Όμως παραμένει χαρακτηριστική για το κλίμα του πώς περίμεναν εν έτει '79 το κάθε «καινούριο του Ντύλαν» όχι μόνο στην ακόμη αγκυλωμένη από την επταετία Ελλάδα, αλλά και στον «προηγμένο», δυτικό κόσμο. Με αδημονία για την «κατεύθυνση» που θα προέκυπτε από τα τραγούδια του ιδιότροπου τροβαδούρου.
Στο κατώφλι της νέας δεκαετίας, μετά από δέκα ταραχώδη χρόνια, με Βιετνάμ, Γουώτεργκέϊτ, επαναστάσεις, δικτατορίες, τρομοκρατικά χτυπήματα, στρατιωτικές επεμβάσεις, κρίσεις στη Μέση Ανατολή και παταγώδη διάψευση των μεγάλων «ιδανικών» της δεκαετίας του '60, ο κόσμος ζητούσε καθοδήγηση.

Η στιχουργική του Ντύλαν είχε μέχρι τότε απλόχερα μοιράσει σημεία ταύτισης σε ετερόκλητες λαοθάλασσες και πλοηγήσει προς την ενδοσκόπηση τουλάχιστον δύο γενιές νεαρών μουσικόφιλων. Τα λόγια των τραγουδιών του ακολουθήθηκαν κατά γράμμα, αναλύθηκαν, προεκτάθηκαν, (παρ)ερμηνεύθηκαν, δίχασαν, δημιούργησαν ζηλωτές και απορριψίες.
Οι προσδοκίες τόσων ανθρώπων από μία και μόνη φωνή (που τόσο απεχθανόταν την κατηγοριοποίηση και τον σφετερισμό των «μηνυμάτων» που οι άλλοι έβλεπαν στους στίχους του) ήταν μοιραίο να οδηγηθούν με κάθε νέα κυκλοφορία του σε διάψευση.
Ειδικά μετά το '73, όταν ο Dylan μπορεί μεν να εμπλούτισε μουσικά τους δίσκους του, στιχουργικά όμως κινήθηκε σε πιο απτή, «διαπροσωπική» θεματολογία. Καθώς η ταραχώδης δεκαετία του '70 έγερνε προς το τέλος, ζητήματα προσωπικά (διαζύγιο, χρέη) και μουσικά (έλλειψη σταθερής μπάντας, αναμέτρηση με την corporate μουσική βιομηχανία) τον εξέθεταν όλο και πιο συχνά σε αυστηρή κριτική.
Ο φολκ μεσσίας που ασπάστηκε τον ηλεκτρισμό για να φωτοδοτήσει την αμφισβήτηση απείχε πια ελάχιστα από το να γίνει ένας ακόμη πωλητής μουσικών προϊόντων που κεφαλαιοποιούσε αφειδώς το «ένδοξο» παρελθόν του, το οποίο όσο προσπαθούσε να αποκηρύξει, εκείνο παρέμενε ψηλά στη ζήτηση του κοινού σαν χρηματιστηριακή μετοχή. Οι καιροί του σφρίγους και των απολυτοτήτων είχαν δώσει θέση τους σε αυτούς της περίσκεψης και την ανασφάλειας.
Κάπου στα τέλη του '78, μέσα από δημόσιες δηλώσεις του με αναφορές στη Βίβλο, το νέο διαδόθηκε προκαλώντας κύματα κυνισμού.
Ο Ντύλαν είχε προσχωρήσει στους φονταμενταλιστές «Αναγεννημένους Χριστιανούς». Αυτός, ο ταυτισμένος με την αντικουλτούρα και την αναζήτηση της προσωπικής απελευθέρωσης, τώρα αναπαράγει και επικαλείται αναχρονιστικές ιδεοληψίες θεοκρατίας, «Παράδεισου» και «Κόλασης».
Η αλήθεια είναι ότι στη μελέτη της Βίβλου, εκείνη την εποχή του τέλους των ελπίδων, ο Ντύλαν βρήκε μια νέα πηγή έμπνευσης, ένα φίλτρο μέσα από το οποίο διοχέτευσε ανανενωμένες και ανανεωτικές εκδοχές της φιλοσοφίας του, που πάντα συνοψιζόταν στο ότι ο καλλιτέχνης δεν είναι δυνατόν και δεν πρέπει να διαχωρίζει τον ιδιωτικό προβληματισμό από τον δημόσιο.
Σε μουσικό επίπεδο, την Άνοιξη του '79 ο Ντύλαν έδειχνε αποφασισμένος να επαναπροσδιοριστεί. Οπλισμένος για πρώτη φορά στην καρριέρα του με έναν έμπειρο παραγωγό, τον Jerry Wrexler, άνθρωπο υπεύθυνο για μια σειρά κλασσικές ηχογραφήσεις της Atlantic και της Stax (Aretha Franklin, Wilson Pickett, Dusty Springfield), στόχευσε προς έναν λιτό και περιεκτικό ήχο, απ΄ όπου ξεχώριζαν - πέρα από την σχολαστικά εκφραστική ερμηνεία του - τα πνευστά των διάσημων session μουσικών του περίφημου "Muscle Shoals Rhythm Section" της Αλαμπάμα, διάσημων για την εμφάνισή τους σε δεκάδες κλασσικούς δίσκους (μ.α. Stones, Lynyrd Skynyrd, Bob Seger, Rod Stewart, Joe Cocker, J.J. Cale) αλλά και ο «νεοεμφανιζόμενος» τότε (με μόλις ενάμισυ άλμπουμ στο παλμαρέ του) Mark Knopfler των Dire Straits στην κιθάρα.
Τα κομμάτια του "Slow Train Coming" είναι κατασταλαγμένα, με οικονομία και ισορροπία μαεστρική μεταξύ τους. Παρά τις διαρκείς κηρυγματικές αναφορές τους, περιέχουν αρκετές από τις ανησυχίες και τα ανθρωποκεντρικά γνωρίσματα της προηγούμενης δισκογραφίας του συνθέτη τους.
Στο εναρκτήριο "Gotta Serve Somebody" σαν άλλος Πόλλοκ, ο Ντύλαν φτιάχνει με στίχους - πινελιές ολιγόλεκτες προσωπογραφίες, χαρτογραφώντας το ετερόκλητο κοινό του, μόνο και μόνο για να επισημάνει : Σας αφορά όλους αυτή η αλήθεια. Σας υπερβαίνει, το θέλετε ή δεν το θέλετε. Δίκαιους και άδικους, μωροφιλόδοξους και απατεώνες, διάσημους και ισχυρούς. Όλοι χρειάζεστε έναν κύριο. Ακόμη κι αν δεν το καταλαβαίνετε, θα τον χρειαστείτε με βεβαιότητα. "You' re gonna have to serve somebody".
Η σύγχρονη κάντρυ του "Precious Angel", με την χαρακτηριστικά ένρινη, εκτετραμμένη εκφορά και τα gospel δεύτερα φωνητικά, απευθύνει μια συγκριτική θρησκειολογική σήμανση δύο στίχων στη γυναίκα και μάλιστα στην γυναίκα που υποφέρει μέσα στους αιώνες : "Sister, lemme tell you about a vision that I saw - You were drawing water for your husband, you were suffering under the law - You were telling him about Buddha, you were telling him about Mohammed in the same breath - You never mentioned one time the Man who came and died a criminal's death".
Το "I Believe In You" είναι μια εγκάρδια, σταθερή και σε σημεία σπαραξικάρδια δήλωση πίστης, μια προσευχή ("I believe in you when winter turn to summer - I believe in you when white turn to black - I believe in you even though I be outnumbered - Keep me set apart - From all the plans they do pursue").

Εκεί που ο Dylan σφραγίζει την εποχή είναι στο επίκεντρο του άλμπουμ, το μουσικά και στιχουργικά περιεκτικό "Slow Train". Μια πανοπτική πολιτική ματιά, με τις blues φράσεις του Mark Knopfler να σχολιάζουν με κάθε ευκαιρία.
Η έλευση του τραίνου της σωτηρίας, επικείμενη στο τέλος κάθε στροφής, υπενθυμίζεται προς όλα τα κακώς κείμενα, όπως τα εισπράττει ο ανήσυχος ποιητής.
Προς τους παλιούς συνοδοιπόρους, τους βυθισμένους σε «γήϊνες αξίες», τους μεγιστάνες του πετρελαίου, όσους ασκούν την επίγεια εξουσία με αλαζονεία, τους ψευδοπροφήτες, τους μεγαλο(δια)πραγματευτάδες, τους (κρυφο)μισογύνηδες, όσους άπιστους μιλούν για πίστη, όσους ζουν την ύπνωση μιας ζωής εν αφθονία, ενώ δίπλα τους κόσμος πεθαίνει της πείνας, αλλά και σε προσωπικό επίπεδο, προς όσους και όσες προτιμούν τις εύκολα διαχειρίσιμες και αναλώσιμες ερωτικές σχέσεις.

Στο στακάτο και γεμάτο πνευστά "Gonna Change My Way Of Thinking" προειδοποιεί για τη Δευτέρα Παρουσία με τον διδακτισμό ιεροκήρυκα ("Be ready For you know not the hour in which I come" He said, "He who is not for Me is against Me" Just so you know where He's coming from"). Στο "Do Right To Me Baby (Do Unto Others)", το απλοϊκό δάνειο από τα «μη» της Παλαιάς Διαθήκης κάνει ελαφρύ τροχάδην πάνω σε rhythm & blues ράγες και καταλήγει σ΄ένα αμφίσημο δίπολο ("Don't defeat nobody if they already been defeated - Don't wanna marry nobody, if they're already married").

Και πάλι με αποφασιστικά πνευστά και Hammond, το ροκίζον "When You Gonna Wake Up ?" είναι μια σαρωτική διαδοχή από διαχρονικές αλήθειες ("You can't take it with you and you know that it's too worthless to be sold"), καταγγελτικές παρατηρήσεις για μια κοινωνία που νοσεί βαθιά, τόσο στις δομές της ("You got innocent men in jail, your insane asylums are filled - You got unrighteous doctors dealing drugs that'll never cure your ills" [...] "The rich seduce the poor and the old are seduced by the young" [.] "Adulterers in churches and pornography in the schools - You got gangsters in power and lawbreakers making rules" [...] "Spiritual advisors and gurus to guide your every move [.])", όσο και στην ποιότητα των διαπροσωπικών της δεσμών ("You got men who can't hold their peace and women who can't control their tongues"), εγκλωβισμένη σε σοφιστείες καθοδηγητών και κυνισμό πολιτικών ("Counterfeited philosophies have polluted all of your thoughts - Karl Marx has got ya by the throat, Henry Kissinger's got you tied up in knots").
Όμως το ρεφραίν - αφύπνιση διακατέχεται από πίστη ότι μπορεί το πράγμα ν΄αλλάξει, ότι μένουν αξίες άφθαρτες που πρέπει να ανακαλυφθούν ξανά ("When you gonna wake up strengthen the things that remain ?").
Η βιβλική παραμυθία του "Man Gave Names To All The Animals" με την ακαριαία μελωδία, τον παιγνιώδη ρυθμό και τα gospel χορωδιακά του αποφορτίζει με (από τα πιο γνωστά κομμάτια του και στην Ελλάδα) και πείθει ακόμη και τον άπιστο ότι «τα πάντα εν σοφίαν Εποίησε».
Η κατανυκτική προσευχή του "When He Returns" υπενθυμίζει ότι σκοπός της συλλογής των τραγουδιών παραμένει η ανάδειξη της πίστης. Ως απάντηση, ως θεραπεία, ως προσδοκία τελείωσης.
Συναντώντας κριτικές που κάλυπταν όλη τη γκάμα, από σαρκασμό, οργή, σκεπτικισμό και επιβράβευση, το άλμπουμ έγινε μεγάλη επιτυχία, φθάνοντας στο Νο2 των Αγγλικών και στο Νο3 των Αμερικάνικων τσαρτ.
Το "You Gotta Serve Somebody" χάρισε στον Ντύλαν το βραβείο Grammy για την καλύτερη ανδρική ροκ ερμηνεία τον Φεβρουάριο του '80.
Όσο για την «ειλικρίνεια» της χριστιανικής στροφής του Dylan, αυτή κράτησε μόλις τρία χρόνια, με τα παρωχημένα σε ήχο και στίχο "Saved" (1980) και "Shot Of Love" (1981) να πιάνουν πάτο και το κοινό του να αποξενώνεται όλο και περισσότερο, αφού στις περιοδείες της εποχής αρνείτο να παίξει το παλιό, «θρυλικό» του υλικό. Το 1982 επισκέφθηκε τα Ιεροσόλυμα και οι εγκάρδιες φωτογραφίες με τους ραβίνους μιλούσαν πιο δυνατά και πιο καθαρά από κάθε δήλωση. Ο ίδιος το '84 δήλωσε σε συνέντευξή του ότι «Τα τραγούδια του Slow Train Coming" με φόβιζαν. Δεν σχεδίαζα να τα γράψω. Δεν μου άρεσε που τα έγραψα. Δεν ήθελα να τα γράψω».
Οι μετέπειτα κυκλοφορίες επιβεβαίωσαν ότι ο Dylan έγραφε και γράφει μουσική μόνον υπαγορευόμενη από τις προσωπικές του διαδρομές, χωρίς να υπολογίζει «υποχρεώσεις» απέναντι στο κοινό του.
Γι' αυτό και το "Slow Train Coming" πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ένα αμάλγαμα έμπνευσης, πάθους, καθαρής σχολιαστικής ματιάς και μουσικής τέχνης, από τα πολλά που έχει κυκλοφορήσει στην πορεία του ο μεγάλος αυτός χαμαιλέων.

Παναγιώτης Παπαϊωάννου